ABD'den Orta Asya uyarısı

ABD Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı John Negroponte, nüfusun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Orta Asya cumhuriyetlerindeki siyasi baskının, bu ülkelerde kargaşaya yol açabileceği uyarısında bulundu. ABD Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı John Negroponte, nüfusun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Orta Asya cumhuriyetlerindeki siyasi baskının, bu ülkelerde zıtlaşma, istikrarsızlık ve kargaşaya yol açabileceği uyarısında bulundu. Negroponte, Senato İstihbarat Komitesi'ne, ''küresel tehditlere'' ilişkin sunduğu yıllık yazılı raporda, Orta Asya Cumhuriyetleri olarak adlandırılan Kazakistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Türkmenistan'daki siyasi yapıları yarı otoriterden diktatörlüğe giden rejimler olarak nitelerken, Türkmenistan'ı ise bir diktatörlük olarak tanımladı.

Hazırladığı yazılı raporda, nüfusun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu Orta Asya cumhuriyetlerinde istikrarsızlık potansiyeli olduğu uyarısında bulunan Negroponte, ''Baskı, liderlerin iktidardan ayrılmayışı ve rüşvetin ortak özellik olma eğilimi gösterdiği bu rejimler radikal İslamcı duygular ve hareketlerin gelişmesi için uygun zemin oluşturuyor ve bu ülkelerin enerji ve terörizmle mücadelede güvenilir ortaklar olup olmadıkları konusunda soru işaretleri yaratıyor'' ifadelerine yer verdi.

Orta Asya cumhuriyetlerinden ''birinde veya birden fazlasında merkezi otoritenin, rakip politik fraksiyonlar, güç için yarışan klanlar veya bölgeler haline dönüşebilmesinin ihtimal dışı olmayan, en kötü durum olacağını'' savunan Negroponte, böyle bir durumda başarısız bir devletin, terörizm ve suça yönelik faaliyetlerde büyük artışlara yol açan bir kapı konumuna geleceğini dile getirdi.

AB'den Çin ve Rusya uyarısı

AB Komisyonunun dış ilişkilerden sorumlu üyesi Benita Ferrero-Waldner, Birliğin, insan hakları konularındaki kaygılarına rağmen, enerji kaynakları zengini Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmesi gerektiğini söyledi. Kısa süre sonra Çin'i ziyaret edecek olan Ferrero-Waldner, Reuters ajansına verdiği demeçte, AB'nin, Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmemesi durumunda bu ülkelerin yüzünü Rusya ve Çin'e döneceğini ifade etti.

Orta Asya ile ilgili insan hakları gruplarının kaygılarını anladığını ve Avrupa için insan hakları konularında açıkça konuşmanın önemli olduğunu söyleyen Ferrero-Waldner, ancak bu ülkelerin gitmelerine ve yüzlerini doğuya dönmelerine izin veremeyeceklerini söyledi.

Birliğin, Orta Asya politikalarını hızlandırmasının çok önemli olduğunu düşündüğünü kaydeden Ferrero-Waldner, AB Komisyonunun, Birliğin dönem başkanı Almanya ve üye ülkelerle bu bölgeye yönelik öncelikli stratejiyi belirleme konusunda yakın çalışma içinde olduğunu belirtti.
Avusturya'nın eski dışişleri bakanı olan Ferrero-Waldner, bu konuda insan hakları alanında ilerleme sağlanmasının mı, yoksa AB'nin enerji kaynaklarını çeşitlendirme hedefinin mi önceliği oluşturacağı yönündeki soruyu, ''konu, sadece enerji kaynaklarına ulaşma değil, gerçekten bu ülkelerle ilgilenme meselesi'' diye yanıtladı ve eğer bunu yapmazlarsa bu ülkelerin doğuya, Rusya ve Çin'e döneceklerini ifade etti. Ferrero-Waldner'nin, yakın zamanda Çinli yetkililerle ticaret ve enerji bağlantılarına ilişkin temaslarda bulunmak üzere Pekin'i ziyaret etmesi bekleniyor.

Uzmanlar, AB yetkililerinin, Rusya, Çin ve ABD'nin, Avrupa'nın uzun süredir içinde yer almadığı, Orta Asya Enerji kaynakları konusunda 21'inci yüzyılın ''Büyük Oyununu'' oynadığından endişe ettiği yorumunu yapıyor.