Amerika'da faiz indirimleri devam eder mi?

Fevzi Öztürk / Dünya Bülteni

Global piyasalardaki dalgalanma devam ederken, ABD Merkez Bankası (FED) faiz indirimlerini sürdürüyor. Tüketici harcamalarındaki yavaşlama, istihdamdaki daralma, konut piyasasında fiyatların aşağı yönlü seyrine devam etmesi ve batık konut kredileri sebebiyle finansal krizin reel sektörü de zora sokacağına dair endişeler… ABD Merkez Bankası'nı faiz indirimine zorluyor. FED 18 Mart'ta yapmış olduğu faiz toplantısında, gösterge faiz oranlarını 0.75 puan indirerek yüzde 3'ten yüzde 2.25'e çekti. Piyasalar son gelen mali sektör bilançolarından dolayı FED'den 1 puanlık indirim bekliyordu. ABD piyasalarının ilk tepkisi olumsuz olurken, kapanışlara yakın gelen hızlı alımlarla endeksler günü yüzde 3.5 ile 4.5 arasında değişen oranlarda yükselişle tamamladılar. FED toplantısı sonrasında ABD Başkanı Bush, 168 milyar dolarlık acil önlem paketi yetmezse yeniden ekonomiye destek olacaklarını belirterek piyasaları rahatlattı. Son dönemde ABD hükümetiyle FED ortak açıklamalarla piyasalara moral vermeye çalışıyorlar.

Faiz indirim kararının ardından FED'den yapılan açıklamada, büyümede gerileme riskinin devam ettiği vurgulanırken, faiz indirimlerinin ve likidite artırıcı önlemlerin zaman içinde büyümeyi desteklemesinin beklendiği belirtildi. Son dönemde 100 dolar üzerinde seyreden petrol fiyatları başta olmak üzere zirve yapan emtia fiyatlarından dolayı FED'in enflasyonist süreçten endişe duyduğu yapılan açıklamalarda göze çarptı. Önümüzdeki dönem gereken durumlarda FED'in müdahale etmeye devam edeceği önceki açıklamalarında olduğu gibi ayrıca vurgulandı.

Yapılan bu indirim piyasalar üzerinde kalıcı etki yapamayacaktır. Mali sistemdeki yapısal sorunlar devam ettiği sürece faiz indirimleri piyasalarda günlük rahatlama sağlayacak olup mali sistemle ilgili endişelerin devam etmesi piyasalarda rahatsızlık oluşturmaya devam edecektir. ABD ekonomisinin son dönemde sergilediği makro ekonomik tablo sorunlu mali sektörle birleşince yatırımcılar rezerv para olan dolardan kaçmaya devam ediyor. Bundan sonraki süreçte de en azından 2008 Haziran ayına kadar bu kaçış devam edebilir.

FED piyasalarda bozulmanın başladığı geçen Temmuz ayından bu yana piyasaların beklediği önlemleri gecikmeksizin alıyor. FED'in almış olduğu bu aksiyonlar piyasalarla ilgili kaygıların ne kadar büyük olduğunu ortaya koyuyor. Alınan önlemler piyasalar üzerinde çok kısa vadeli etkiler yaparak günlük hareketler yaşatmaktan öteye geçemiyor ve geçemeyecek. Çünkü: Bir süredir devam eden faiz indirimleri neticesinde ABD ekonomisi faiz ile yükseliş eğiliminde olan yüksek enflasyon arasında sıkışmıştır. ABD'nin ekonomik parametreleri aslında faiz indirimini desteklemiyor. Ancak; FED içinde bulunduğu durum itibariyle köşeye sıkışmış durumdadır ve şu anda yapacak başka bir şey de yoktur. Mali sektörün içine düştüğü durum yani likidite sorunu ancak faiz hadlerini aşağı çekerek aşılmaya çalışılıyor.


ABD'de kısa vadeli politika faizlerinin yakın tarihli gelişimine göz atacak olursak: 1994'ten 2000'e kadar, yüzde 4.75 ile yüzde 6.5 arası yüksek faiz politikası uygulandı. 2001'de daralan piyasa şartlarında faizler yüzde 1.75 seviyesine indirildi. 2003'te de faiz indirimleri devam ederek yüzde 1'e kadar çekildi. Şu anda mali sistemi zora sokan düşük kaliteli mortgage kredilerinin çok büyük kısmı bu dönemde verildi. 2004 sonrasında ekonomideki gelişmeler ile FED faizleri kademeli olarak artırma yoluna gitti. Faiz hadlerinde yukarı yönlü yaşanan hareket sonrası 2001-2003 döneminde kullanılan değişken faizli kredileri zora soktu. Finansal sistemin alarm verdiği 2007 sonbaharından bu yana FED toplamda 3 puanlık indirim yaptı. FED önümüzdeki dönem yapacağı indirimlerle kısa vadeli faizleri yüzde 1.25 – 1.5 seviyelerine kadar indirebilir. Yapılan son indirimin ardından şimdiden Nisan'da yapılacak indirimin büyüklüğü tartışılmaya başlandı bile. FED faizlerinin bu seviyelere inmesi ile Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) alacağı faiz kararları son derece önemli olmaktadır. Hâlihazırda Avrupa'da yüzde 4 olan faizleri ECB bundan sonraki süreçte aşağı çekecektir. ECB başkanı Trichet, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamalarda yüksek Euro'dan rahatsızlığını dile getirmiştir. Enflasyon baskısı ve düşen faizlerin etkisiyle önümüzdeki dönem varlık fiyatlarında yeniden bir yükseliş yaşanması olası gözükmektedir. Aşırı değerlenen emtia fiyatlarında ise önümüzdeki günlerde aşağı yönlü sert hareketleri görebiliriz.

Bundan sonraki süreçte yine faiz indirimlerinin büyüklüğünü FED'in ekonomiye dair öngörüleri/hedefleri yerine piyasa şartları belirlemeye devam edecek gibi gözüküyor...