Katliamın Birinci Yıldönümünde Andican

İslam Kerimov, 1990 yılından bu yana Özbekistan’ı yönetiyor. Kerimov, Andican’daki gösterilerin ardında İslamcı örgütlerin olduğunu ileri sürmüştü. Gözaltına kişiler, “terörist“ oldukları gerekçesiyle hüküm giyerek cezaevlerine konurken, Özbek basını ve muhalefeti de susturuldu. Özbekistan, Batı alemine sırtını dönerek İslamcılarla mücadelesine destek veren Moskova ve Çin’e yöneldi. 

Andican’da, bundan bir yıl önce, neler yaşandığı ise hala karanlıkta. Halen Özbekistan’ın Taşkent şehrinde yaşayan sosyolog Bahadır Musayev, bugünkü Özbekistan’ı Sovyetler Birliği dönemiyle kıyaslıyor ve resmi makamların son bir yıl içinde Andican olayları hakkında sürekli yalanlar üretip yaymaya çalıştıklarını söylüyor.

Musayev, şiddet olaylarından sonrasını şöyle anlatıyor: “Andican olaylarına bizzat tanık olan gazetecilerin de yalancı olduklarını iddia ettiler. Tüm bunlar, bana Sovyetler Birliği zamanını, Brejnev dönemini hatırlatıyor. O zaman da açıklık yoktu; o yıllarda da büyük bir yalana inanmamız bekleniyordu. Özbek toplumu, iktidarın bu tutumu yüzünden hızla içe kapanıyor. Bu topraklarda, her konuyla ilgilenmenize izin var, siyaset hariç!“

“Yaptırımlar attırılmalı“

Uluslararası ve Özbek insan hakları örgütleri, Özbekistan’a siyasi baskının artırılması, ekonomik yaptırımların gündeme getirilmesi çağrısında bulunuyorlar. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri’nin, Devlet Başkanı İslam Kerimov’a uyguladığı vize yasağı yetersiz bulunuyor.

Daha sert yaptırımlara gidilmesini öneren Alman Orta Asya uzmanı Marcus Bensmann, “Özbekistan’da iktidarı elinde tutan gruba, uygulamalarının bir bedeli olduğunu göstermek gerek“ diyor. Bu egemen gruba dahil kişilere ait banka hesaplarına el konulması gerektiğini söyleyen Bensmann, “Ayrıca başka yaptırımlara gitmeli. Halk üzerinden ceplerini dolduran, Andican katliamında katkısı bulunan kişilerin servetlerini Batı bankalarına taşımalarının önüne geçilmeli. Avrupa, Özbekistan’ın başındaki diktatör ve işkenceciyle diyaloğa son vermeli“ diye sözlerini sürdürüyor.

Özbek muhalifler tek ses oluyor

Özbekistan muhalifleri ise Andican olaylarının yıldönümünde dünya çapında protesto eylemleri düzenleyecek. Washington, Brüksel, Londra, Moskova ve Kiev başta olmak üzere Özbekistan’ın diplomatik temsilcilikleri önünde Andican anılacak.

Merkezi Brüksel’de bulunan „Özbekistan’da demokratik reformlar“ örgütünden Valeri Petrenko, Andican’ın Özbek muhaliflerini birleştirdiğini belirterek “Aslında her yıl farklı nokta ve tarihlerde birçok gösteri düzenleniyordu. İlk kez bu yıl bu kadar iyi organize olduk. Özbek yurtseverler, Andican katliamından bir yıl sonra, meydanlarda rejime karşı sesini yükseltecek. Farklı yerlerdeki mitinglerde, aynı sloganlar, aynı talepleri dile getirecek ve farklı muhalif gruplar arasındaki koordinasyonu sağlayacağız“ dedi.

Darya Bryantseva / DW