Türkiye ve dünya basınında Abdullah Gül

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün Türkiye’de Cumhurbaşkanı adayı olması dünya basınında geniş biçimde yankı buldu. Uluslararası basın kuruluşları Gül’ün adaylığını, “Siyasi İslam’ın başarı formülü”, “İktidar partisi krizi atlattı”, “Muhalefetin Hayrünnisa’ya odaklanması bekleniyor” şeklinde değerlendirdi.

İngiltere basını, Abdullah Gül'ün cumhurbaşkanlığı adaylığına geniş ilgi göstedi.

EL PAİS: “SİYASİ İSLAM’IN BAŞARI FORMÜLÜ”

Büyük İspanyol gazetesi El Pais de, “İslamcılığın sevimli yüzü” başlıklı analizinde Erdoğan ve Gül için “Her ikisi Türkiye’deki siyasi İslam’ın başarı formülü temsil ediyorlar” dedi. Gazete, Hayrünnisa Gül’ün hiçbir zaman Çankaya’ya davet edilmediğine dikkat çekerek “Kuşku yok ki Hayrünnisa, kabul salonları ve resepsiyonlarda pek görünmeyecek” yorumunu yaptı.

LİBERATİON: “SİYASİ İSLAM’IN MODERNLEŞTİRİLMESİ MİMARI”

Fransız Liberation gazetesi ise, “Erdoğan, kardeşi Gül’ü cumhurbaşkanlığına yerleştirdi” başlıklı haberinde ordunun uyarılarının ve Tandoğan gösterisinden sonra Erdoğan’ın sonunda kendisi ile birlikte siyasi İslam’ın modernleştirilmesinin mimarı olan Gül’ün lehinde aday olmaktan vazgeçtiği değerlendirmesinde bulundu.

LE MONDE: “AB MÜZAKERELERİNİN MİMARI”

Bir diğer Fransız gazetesi Le Monde da Erdoğan’ın Türkiye’deki laiklik direkleri olan ordu ve yargıyı kaygılandırdığını belirterek Gül’ün Türkiye ile AB arasındaki müzakerelerin mimarı olduğunu, “İslam’ın demokrasi ile bağdaştığı”nı savunduğuna dikkat çekti.

WT: “İKTİDAR PARTİSİ KRİZİ ATLATTI”

Washington Times gazetesinde yayınlanan haberde, AKP’nin Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ü Cumhurbaşkanı adayı olarak göstererek krizi atlattığı değerlendirmesinde bulundu. Haberde, askeri liderlerin baskısı ve kitlesel gösterilerin olduğu bir ortama Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın adaylığını koymadığı ve AKP’nin lideri olarak kalmayı sürdürdüğü kaydedildi.

FT: “GÜL’ÜN ADAYLIĞI KÜLTÜR SAVAŞINDA TONU DÜŞÜRECEKTİR”

Financial Times Gül’ün adaylığını yayınladıkları haberin yanı sıra gazetenin baş yazısında da değerlendirdi. Başyazıda, Gül’ün Cumhurbaşkanlığı adaylığının “Gerçekten tehlikeli olmaya başlamadan önce Türkiye’nin kültür savaşında tonu düşürmesinin” umudu taşıdığı değerlendirmesi yapıldı. Haberde Gül’ün laik kesim için de kabul edilebilir olduğu ifade edildi.

'DEVLET ADAMINA YAKIŞIR'

İş çevrelerinin yakından izlediği Financial Times ise Abdullah Gül'ün dün aday olduktan sonra laikliği ve anayasayı koruma sözü verdiğini hatırlatarak başlıyor haberine.

Financial Times'a göre Erdoğan'ın geride durma kararında İslamcı geçmişine ve kutuplaşma yaratan kimliğine, orduyla laik çevrelerden gelen tepki ve 10 gün önce laik anayasaya destek amacıyla yapılan büyük halk gösterisi etkili oldu.

Gazete Erdoğan'ı şu sözlerle alkışlıyor: "Çok istediği cumhurbaşkanlığından vazgeçmesi, bir devlet adamına yakışan bir tavır olarak görülüyor."

Financial Times haberinin devamında başörtü tartışması için de şöyle diyor:

"Gül'ün eşinin başörtülü olması başkanlığını engelleyecek bir faktör değil, Köşk'e çıktıktan sonra protokol sorunları yaratacak bir faktör olarak değerlendiriliyor..."

Gazete bu noktada Abdullah Gül'ü 'din ve sosyal alanlarda Erdoğan'dan daha muhafazakar, ama aynı zamanda daha ılımlı ve gerçekçi görülen bir isim' diye tanımlıyor.

Başbakan Erdoğan'a övgüler Financial Times'ın yorum sayfalarında devam ediyor. Özetle aktaralım:

"Türkiye'nin neo-İslamcı Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan istese cumhurbaşkanlığını alırdı. Erdoğan ülkede yıllardır görülen en reformcu ve pekçok açıdan en başarılı hükümetin lideri. Cumhurbaşkanını seçecek mecliste AKP büyük çoğunluğa sahip.

"Yine de yerleşik laik düzenle giriştiği kıyasıya mücadeleden sonra geri çekildi. Çok akıllıca bir karar verdi. Siyasi gerginliklerin arttığı bir dönemde, kavga çıkmasını engelledi. Umarız bu, Türkiye'deki kültür savaşını iyice tehlikeli bir hale gelmeden yatıştırır.

"Ancak bazı sorular hala geçerli. Örneğin Erdoğan gibi Gül'ün de eşinin başı örtülü. Buna laik bürokrasinin vereceği tepki, onların da İslamcılar kadar modernleşip modernleşmediğini gösterecek.

"Ordunun sözcülüğünü yaptığı 'derin devlet'se Gül'ün cumhurbaşkanlığı koltuğunu Erdoğan için sıcak tuttuğundan endişeli. Ancak ülkede büyük protesto gösterilerine yol açan cumhurbaşkanlığı çekişmesi gösteriyor ki, gelecekte cumhurbaşkanlarını doğrudan halk seçmeli. Erdoğan'ın cumhurbaşkanı olmasının (ve öyle kalmasının) tek yolu bu.

"Sonuçta bir AKP'linin cumhurbaşkanı olması, Türkiye'de modern demokrasinin olgunlaştığının işareti olacaktır. Tıpkı 25 yıl önce İspanya'da Sosyalistlerin kazandığı zaferin bir dönüm noktası olması gibi..."

NYT: “GÜL PARTİSİNİN YÜZÜYDÜ”

New York Times gazetesi de AKP’nin İslami geçmişe sahip bir cumhurbaşkanı adayı seçtiğini belirterek böylece partinin Türkiye’nin laik kurumlarının kalbine ilk kez girebileceği kaydedildi. Haberde Gül için de “partisinin yüzüydü” yorumu yapıldı.

GUARDİAN: “MÜHALEFETİN HAYRÜNNİSA’YA ODAKLANMASI BEKLENİYOR”

İngiliz The Guardian’a göre, Gül, laikler için Erdoğan’a göre “daha az provokatif”. Buna rağmen kararın ülkedeki gerilim sorununu çözmesi pek beklenmediğini savunan gazete, “Sayın Gül’ün adaylığına muhalefetin, Müslüman başörtüsü yasağı ile ilgili olarak AİHM’ye başvuran eşi Hayrünnisa’ya odaklanması bekleniyor” diye yazdı.

Abdullah Gül'ün orduyu daha az kızdıracak bir aday olarak görüldüğünü yazan Guardian, Gül'ü okurlarına 'Türkiye'nin AB'ye katılma çabalarını yöneten adam' diye tanıtıyor.

Gazeteye göre bu adaylığa itiraz edenler, dikkatlerini eşi Hayrünnisa Gül'e ve onun bir zamanlar başörtüsü konusunda AİHM'ye yaptığı başvuruya çevirecek.

Guardian muhalefetten de CHP Başkan Yardımcısı Mustafa Özyürek'in görüşlerine yer vermiş.

Gül için "Kafa yapısı Erdoğan'dan farklı değil" diyen Mustafa Özyürek, partisinin Cuma günkü ilk turu boykot edeceğini açıklamıştı.

Gazete buna karşılık Bilgi Üniversitesi'nden Soli Özel'in şu yorumunu aktarıyor:

"Muhalefet saçmalıyor. Bütün taktikleri Erdoğan'ı durdurmaya yönelik. Ama ne kendi stratejileri var, ne de adayları."

Guardian'ın yorumuysa Erdoğan'ın durmayacağı, tam tersine Kasım seçimleri için artık rahatça çalışmaya başlayacağı.

Gazeteye göre başbakan, Abdullah Gül'den daha iyi bir kampanyacı olarak görülüyor; partisiyse çoğunluğunu kaybetme konusunda giderek daha endişeli.

INDEPENDENT: “GÜL’ÜN ADAYLIĞI GERİLİMİ ORTADAN KALDIRMADI”

İngiliz The Independent ise, “Türkiye’nin yeni cumhurbaşkanı bir ılımlı olacak ancak gerilimler sürüyor” başlıklı değerlendirmesinde Gül’ün Erdoğan’a göre daha ılımlı olarak görüldüğünü ancak adaylığının laik elit ile gerilimleri ortadan kaldıramadığını yazdı.

'AVRUPA'NIN İÇİ RAHAT'

Aynı haberi Independent gazetesi de şu başlıkla duyuruyor: "Türkiye'nin yeni cumhurbaşkanı ılımlı bir isim olacak -- ama gerginlikler sürüyor."

Gazetenin Brüksel mahreçli haberinde Abdullah Gül'ün AKP'nin ılımlı kanadından olduğu, dışişleri bakanlığı döneminde yerleşik düzenle Başbakan Erdoğan'a göre daha iyi ve istikrarlı bir ilişki kurduğu belirtiliyor.

Buna rağmen tüm gücün AKP'nin elinde toplanacak olmasının laik çevreleri endişelendirdiğini belirten Independent'ın Brüksel muhabirine göre, AB bu kaygıyı paylaşmıyor. Muhabir şöyle yazıyor:

"Avrupalı yetkililerin içi rahat. Çünkü onlar Erdoğan'ın partisini, Türkiye'nin AB adaylığı şansını canlı tutmak için gereken iç reformları yapmaya kararlı görüyor."

ABC: “ERDOĞAN ORDUNUN UYARILARININ ARDINDAN VAZGEÇTİ”

İspanya’nın önde gelen gazetelerinden ABC ise, “laik-askeri çevreler”den gelen uyarıların etkisinin olduğunu, Başbakan Erdoğan’ın devlet başkanlığı planlarından vazgeçmek zorunda kaldığını yazdı.


TÜRKİYE GAZETELERİNDEN MANŞETLER

Türkiye'de yayınlanan günlük gazeteler Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı adaylığını okurlarına farklı yorumlarla duyurdu. Gazetelerin manşetleri ve birinci sayfa başlıkları şöyle:

Hürriyet: “Adayım Abdullah Gül kardeşimdir” manşeti altında “Başbakan Erdoğan, AKP Grubundaki tarihi konuşmasında, ‘Başladığımız işi bitirmeden bırakmayız’ dedi ve adayının Gül olduğunu açıkladı” diye yazdı.

Sabah: “Çankaya’da Gül Dönemi” manşetini atan gazete, “AKP, Çankaya için Abdullah Gül’ü aday gösterdi. 29 Ekim’de doğan ve göbek adı Cumhur olan Gül, 11. Cumhurbaşkanı olacak” dedi.

Milliyet: "AKP uzlaştı, Gül Köşk'e" manşetini kullandı. Gazete, "Erdoğanın son kararında parti içindeki dengeler rol oynadı" yorumunu yaptı.

Vatan: “Ya sen ya ben ya o” manşetinin altında “Arınç, kendisine Vecdi önül adıyla gelen Erdoğan ve Gül’e ‘Üçümüzden biri olmalı’ dedi. Arınç’ın bu ısrarı Gül’ün önünü açtı” diye yazdı.

Zaman: “Cumhurbaşkanı adayı Abdullah Gül” manşetiyle çıktı.

Yeni Şafak: “Cumhurbaşkanı Abdullah Gül” sürmanşetini atarken, “Tarihi fedakarlık” manşetiyle de Başbakan Erdoğan’ın tavrını yorumladı. Gazetenin birinci sayfasındaki diğer başlık ise Meclis Başkanı Bülent Arınç’a ilişkin oldu: “TV’den izledi. Gözyaşlarına boğuldu”

Cumhuriyet: “Devletle Kavgalı Aday” manşetini attı ve “Erdoğan, daha önce laik sistemi hedef alan ve eşi türbanlı olan Gül’ü Köşk’e çıkarma kararı aldı” diye yazdı.

Akşam: “İkinci Adam Çankaya’ya” manşetiyle çıkan gazete, “Ve 11. Cumhurbaşkanı adayı Abdullah Gül” dedi.

Posta: “Gece Yarısı Kararı” manşetini attı ve “Başbakan Erdoğan Cumhurbaşkanlığına aday olmama kararı aldıktan sonra ilk teklifi Dışişleri Bakanı Gül’e yaptı. Partide kriz çıkmaması için Abdullah Gül adaylığı gece yarısı kabul etti” diye yazdı.

Takvim: “Cumhur’u tercih etti” manşetini kullandı.

Bugün: “Demokrasi ve fazilet dersi” manşeti attı.

Radikal: “Çelik çomak oyunu bitti” manşetini kullanırken, üst başlıkta “AKP’nin adayı Gül. CHP: 367 ona da gerekli” diye yazdı.
Birgün: “Al Gülüm Ver Gülüm” diye okurlarına duyurdu.
Evrensel: “Başbakan Gül’ü atadı” manşetiyle çıktı.

Gündem: "Al gülüm ver gülüm dönemi" manşetini kullandı.
Yeniçağ: “Avrupa Birliği’ne sözde değil özde bağlı” üst başlığı altında “Dönüşü muhteşem oldu!” manşetini attı.

Tercüman: Aday belirlenmesinde Arınç’ın etkili olduğunu söyleyen gazete “Gece yarısı golü” manşetini kullandı.

Referans: “Adviye Hanım’ın Cumhur’u Çankaya Yolunda” üst başlığı altında “Erdoğan ‘Gül’ dedi iş dünyası memnun piyasalar temkinli” manşetiyle çıktı.
Dünya: “İktidar partisi ‘ikinci adamı’ kabul edilen Abdullah Gül’ü 11. Cumhurbaşkanlığı için aday gösterdi” üst başlığı altında, adaylığı “AK Parti’nin Köşk Adayı Gül” manşetiyle duyurdu.

Forum Diplomatik: Erdoğan’ın Gül’ü tebrik ettiği ve grup salonundaki saati gösteren fotoğraf altında, “Türkiye’nin, eşi türbanlı ilk Köşk adayı Abdullah Gül" manşetini attı.