Pakistan'ın helva ekonomisi teorisi Çin olabilir mi?

Pakistan'ın 1947 yılında hem İngiltere'den hem de Hindistan'dan bağımsızlığını kazanmasının ardından Pakistan sınırlarında kalan Hinduların Hindistan tarafına gitmesi sonrası yaşanan karmaşada evlerini değerlerinin çok altında satması, Pakistan ekonomisinde fırsat döneminin ilki idi. Çok ucuz fiyata satın alınan Hinduların evleri sayesinde o dönem Pakistan'da bir çok kişi servet elde etti.

Pakistan'ın bir sonraki ekonomik şansı, 1950'de başlayan Kore Savaşı'nda yaşandı. BM güçlerinin yoğun bir şekilde kum torbası talebi geldi. Jüt fabrikalarına sahip Pakistan sanayicilerine birkez daha gün doğmuştu.

Sovyetler’in ortadoğuya nüfuz etmesini engellemeyi hedef alan siyasi bir birlik olan 1955 yılında Türkiye, İran, Irak, Pakistan ve İngiltere arasında kurulan Bağdat Paktı (Cento), ve 1954 yılında kurulmuş anti-komünist ticari birlik Güneydoğu Asya Anlaşması Teşkilatı ( Üye devletler: Avustralya, Fransa, Yeni Zelanda, Pakistan, Filipinler, Tayland, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ) üyelikleri Pakistan için çok akıllıca bir adımdı. Bu üyelikler Pakistan'ın milyonlarca dolar değerindeki modern Amerikan silahlarına erişim sağladı ve liderleri Hindistan'ı yenebileceklerini düşünmeye teşvik etti.

1965 ve 1971'deki savaş felaketlerin ardından, Orta Doğu'daki inşaat işçileri için talep oluşturan petrol fiyatlarındaki keskin yükselişin avantajından yararlanmak için, Zülfikar Ali Butto, on binlerce işçinin inşaat işi almasına izin vererek pasaport sorununun basitleştirilmesini emretti. Evrensel pasaport hakkı onun çalışmaları sonucunda elde edilmiştir. Döviz kaybından çok etkilenen bir ekonomiyi güçlendirdi.

Sovyetlerin Afganistan işgali

Ardından 1979 yılında komşu ülke Afganistan'da Sovyet istilası başladı. O dönem ABD Başkanı olan Jimmy Carter'ın 2 milyar dolarlık yardım teklifi reddedildi, ancak 1981 yılında Ronald Regan başkan olunca milyarlarca yeni silah anlaşması yapıldı.

Afgan savaşı 10 yıl sonra Sovyet güçlerinin çekilmesiyle sona erdiğinde, nükleer programı nedeniyle Pakistan ile ABD arasındaki ilişkiler kopmuştu. Askerlik yardımı kesildi ve ekonomik yardım neredeyse yok denilecek kadar azaldı. Pakistan'ın 'kullanılarak atıldığı' çok konuşuldu. Pakistan 1998'de bir nükleer bombayı test ettiğinde, iddiaları çöktü ve yine uluslararası arenada adını duyurdu.

ABD ve 11 Eylül saldırıları

Amerika'ya yapılan 11 Eylül saldırıları Pakistan ekonomisini çöküşten kurtardı ve neredeyse cennetten bir helva geldi. Birden Amerika'nın dost ilan ettiği Pakistan'da, dönemin başbakanları Pervez Müşerref, Geroge W. Bush 'sıkı arkadaş' oldu. ABD'den Pakistan'a birçok kredi verildi, hibeler verildi ve ülkeye yeni parlak silahlar geldi.

Yıllar geçtikçe, Amerikan liderliğindeki NATO'nun Afganistan'ın işgalinde zayiatları artarken, Pakistan'dan daha fazlasını yapması istendi. İslamabad'ın Washington'da kulis yaptığı ortaya çıkınca politikacılar ve medya tarafından yoğun eleştiriye maruz kaldı.

Çin dönemi

Şimdi Pakistan başka helva kaynakları arıyor. Şu sıralar Çin ve Suudi Arabistan ile ikili ilişkilerini ticari kâra çevirmeye çalışan Pakistan İmran Han başbakanlığında yoğun tempo çalışıyor.

Şu ana kadar Riyad ve Pekin'den dişe dokunur bir hediye gelmediği düşünülüyor.

Dawn'dan İrfan Husain konu ile ilgili makalesinde "Çin'in - Çin Pakistan Ekonomik Koridoru CPEC - girişimi iştahları kabartmasıyla birlikte, gerçek şu ki sunulan kredilerin geri ödenmesi gerekecek ve Çinli özel yatırımcılar bunları talep edecek. CPEC portföyündeki tüm iddialı projeler için döviz ödemesinin nasıl yapılacağı şu an belirsiz" yorumu yapıyor.

Krizi kâra dönüştürme geçmişi hayli kabarık olan Pakistanın bölgesindeki hangi krizden nasıl faydalanarak helva ekonomisine dönüştüreceğini zamanla göreceğiz.

Kaynak: www.dunyabulteni.net