Putin'in Türkiye ziyaretinden beklentiler

Dünya Bülteni / Haber Merkezi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in önümüzdeki günlerde Türkiye'ye geliyor. Putin'in yapacağı ziyaret siyasetten ticarete, enerjiden turizme kadar birçok konuda yeni gelişmelere zemin hazırlayabilir. Putin, her yıl düzenlenen üst düzey işbirliği konseyi toplantılarına da katılacak. Bu toplantıların çerçevesi, ortak stratejik planlama grubu ve karma ekonomik konseyindeki çalışmalarla belirleniyor. Bu yıl İstanbul'da yapılacak toplantılara siyasi ve askeri konuların hâkim olması bekleniyor. Güncel konularla ilgili ikili ilişkilerdeki gelişmeleri ele alan Rus ve Türk diplomatların ticari-ekonomik ilişkileri de görüşeceği ifade ediliyor.

TİCARİ İLİŞKİLER

Yatırım işbirliğinin geliştirilmesine özel önem veren taraflar İstanbul buluşmasına büyük şirket sahiplerini de davet etti. 70 işadamıyla sınırlı toplantılarda Putin ve Erdoğan'ın katılımcılarla görüşeceği belirtiliyor. İkili ticari hacimde 100 milyar doları hedefleyen taraflar, Türkiye'nin şikayetçi olduğu ithalat-ihracat dengesizliğinde formül arayışını sürdürüyor.

NÜKLEER SANTRALLER

Akkuyu nükleer santrali'nde mutlu sona ulaşan Rusların yeni santral inşaatları için de istekli olduğu Rus medyasında sık sık telaffuz ediliyor. Türkiye'den güney akım doğalgaz boru hattıyla ilgili izni alan rus tarafının projeyle ilgili son tasarrufu Çırağan Sarayı'nda gerçekleştirilecek görüşmeler sonrası açıklık kazanacak. Uzun süredir beklemede olan Samsun-Ceyhan petrol boru hattında bundan sonra nasıl yol izleneceğine dönük ipuçları da pazartesi günü verilebilir.

PATRİOT KONUSU

İkili ilişkilerde hukuki altyapının geliştirilmesini de hedefleyen taraflar patriot tartışmaları özelinde Suriye başta olmak üzere, Ortadoğu'daki gelişmeler ve güney Kafkasya dahil birçok bölgesel başlığı masaya yatıracak. Rus medyasına göre artan siyasi başlıklar gezinin ticari konulardaki verimini etkileyecek.

PUTİN'DEN ÖNCE VEKİLİ GELDİ

Putin'in gezisinden önce Rusya'dan öncü bir heyet geldi. Birleşik Rusya Partisi'nin güçlü isimlerinden Vyaçeslav Timçenko, Putin'in gezisinden önce Türkiye'yi ziyaret ederek anlaşmaların altyapısını oluşturan heyetin içindeydi.

Milletvekilliği süresince Türkiye ile yakın ilişkiler geliştiren Timçenko, Avrupa konseyi parlamenterler Meclisi'nde, iki ülke arasındaki dostluğun örnek gösterildiğini belirtiyor. Putin'in ziyareti sırasında imzalanacak anlaşmaların önemine dikkati çekiyor.

Timçenko, turizm alanında Rusya'nın Türkiye'den öğrenecekleri olduğunu belirterek şunları söyledi: "Avrupa'daki herhangi bir sorun birçok ülkeyi etkiliyor. İspanya, İngiltere, Almanya gibi ülkelerin yer aldığı bir kuruluşta rusya ile türkiye arasındaki dayanışma örnek gösteriliyor. Hemen her konuda karşılıklı destek mevcut. Bu işbirliğinin küresel sorunların çözümü noktasında büyük değeri var. Putin'in gezisi bu yönde de ciddi gelişmelerin artacağına işaret. İki ülkenin birbirine ihtiyacı büyük. Mesela turizmde çok tecrübelisiniz. Biz ne yazık ki, bu alanda türkiye kadar donanımlı değiliz ama öğreneceğiz. Türk dostlarımız rusya'da turizmin gelişmesi için bize yardımcı olacak."

TÜRKİYE RUSYA ARASINDAKİ EN ÖNEMLİ KONU: ENERJİ

Türkiye temaslarının ana gündem maddesi olan enerji alanında Rusya ve Türkiye kapsamlı bir işbirliği içerisinde. Putin'in ziyaretinde de yeni enerji anlaşmaları ve askıda kalan eski projelerin akıbeti masada olacak.

Türkiye yılda 20 milyar dolarlık enerji ticareti yaptığı Rusya ile ilk adımları Sovyetler birliği döneminde atmıştı. Dönemin başbakanı Turgut Özal'ın Rus bürokratlarla sohbeti esnasında gelişen doğalgaz ticareti fikri kısa süre içinde mavi akım projesiyle hayata geçti.

25 yıl önce başlayan bu alışveriş kısa sürede farklı anlaşmalarla genişletildi; hidrokarbon yakıtlara Akkuyu'daki nükleer santral projesi eklendi. Yirmi milyar dolarlık bu yatırım zaman zaman taraflar arasında siyasi nedenlerle yükselen tansiyonun en büyük sigortalarından biri olarak görülüyor.

Enerji ihracatında nakille ilgili olarak Türkiye'nin desteğini arayan kremlin, gerek Karadeniz'in boru hatları için kullanılması, gerekse Akdeniz üzerinden petrol taşımacılığı yapılması noktasında işbirliği peşinde. Güney akım'da gereken izinleri veren Türkiye, startı verilen projede önemli aktörlerden biri olmak istiyor. Samsun-Ceyhan petrol boru hattında ise bekleyiş süreci hakim. Türk tarafının belirlediği ücret politikasına itiraz eden Ruslar indirim bekliyor. Projeyi daha ziyade İstanbul boğazlarının güvenliği için isteyen Ankara yönetimi ise pazartesi günü yapılacak olan görüşmelerde bekleyişi sonlandırmak niyetinde.

Türkiye ile Rusya arasında enerjiye dönük ticaret zaman zaman "bağımlılık" iddiasıyla sorgulanıyor. Benzeri suçlamalara Avrupa ülkeleri tarafından da maruz bırakılan Rus yetkililer tarihten örnek veriyor. Önceki hafta bir açıklama yapan Gazprom sözcüsü Sergey Kupriyanov, taraflar arasında bağımlılığın karşılıklı olduğunu belirtti, güney akım'a destek veren Türkiye'nin önemli bir Avrupa projesi içinde yer aldığını ifade etti.

Sergey kupriyanov, konuyla ilgili olarak yaptığı açıklamada, "Ekim ayı boyunca Azerbaycan ve İran'dan Türkiye'ye yönelik gaz tedariki üç kez kesintiye uğradı. Türkiye ne zaman doğalgaz akışında sorunla karşılaşsa Gazprom'un yardımcı olmak için adım attığını söylememe gerek dahi yok. Ekim ayında da, mavi akım'dan tedarik edilen günlük doğalgaz hacmini yüzde 50 oranında artırarak teknik altyapının elverdiği azami kapasite olan 48 milyon metreküpe çıkardık"

GÜMRÜK TİCARETİ SORUNU

Rusya ve Türkiye'nin ortak hedefi ticaret hacmini yüz milyar dolara çıkarmak. Ancak son dönemde gümrüklerde yaşanan bir sorun bu hedefe ulaşılması konusunda gecikme olacağını gösteriyor. Rusya geçişlerde, var olan anlaşmalar dışında ödemeler talep ettiği iddiasında.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ikili ticarette patlama yaşayan Rusya ve Türkiye, zaman zaman gümrüklerde yaşanan sorunlar nedeniyle karşı karşıya geliyor. Sebze ve meyve ticaretini ağırlıklı olarak Türkiye ile yapan Rus tüccarlar, gümrüklerde yaşanan sıkıntı nedeniyle zarara uğramamak için geride kalan 20 yıllık süre zarfında çok farklı formüller aradı.

2008 yılındaki büyük gümrük krizinden sonra duruma el koyan üst düzey devlet yöneticileri imzaladıkları protokolle basitleştirilmiş gümrük hattını devreye sokarak ikili ticarette rahatlama sağlamıştı. Fakat son günlerde yaşanan yeni bir sıkıntı basitleştirilmiş hattın tehlikeye girdiği yorumlarına yol açtı.

KARŞILIKLI SUÇLAMALAR

Vnukovo'daki gümrük binasında buluşan ithalatçı firmalar, Türkiye'nin Moskova Büyükelçiliği'nden gelen yetkililerle soruna çözüm aradı. Rus tarafına göre sorun Türkiye'den kaynaklanıyor. Aniden ortaya çıkan yeni bir ödeme zorunluluğunun gümrük sahasındaki işlemleri kilitlediği inancındalar.