Gazi olayları 12 Mart 1995'te başlamıştı

Dünya Bülteni/ Haber Merkezi

Gezi Parkı eylemlerinde kafasına biber gazı kapsülünün isabet etmesi sonucu yoğun bakıma giren ve 269 gün sonra hayatını kaybeden Berkin Elvan’ın ölümü sonrası düzenlenen eylemler, Gazi olaylarını hatırlattı. İstanbul’un Gaziosmanpaşa ilçesinde Gazi Mahallesi’nde bir kahvehanenin ağır silahlarla taranması ile başlayan ve Gazi Olayları diye bilinen olaylar 12 Mart 1995’te başlamıştı.

HER ŞEY KAHVEHANENİN TARANMASIYLA BAŞLADI

12 Mart 1995 günü akşam saatlerinde İstanbul’da Alevi vatandaşların çoğunlukta yaşadığı Gazi Mahallesi'ndeki dört kahvehane ve bir pastane aynı anda kimliği belirsiz kişilerce bir taksiden otomatik silahlarla tarandı. Saldırılar sonucu bir vatandaş hayatını kaybederken, beşi ağır yirmi beş kişi yaralandı. Saldırganların olay yerinden uzaklaştıktan sonra gasp ettikleri taksinin şoförünü öldürdükleri ve taksiyi ateşe vererek kaçtıkları anlaşıldı.

Olayların ardından çok sayıda kişi, Gazi Mahallesi'nde toplandı. Emniyet kuvvetlerinin olaya geç müdahale ettiklerini öne sürerek polis karakoluna yürüdü. Polisin burada halkın üzerine ateş açtığı iddia edildi ve bir kişi hayatını kaybetti.

13 Mart günü olayı protesto etmek için İstanbul'un dört bir yanından gelen yaklaşık 15 bin kişi polis karakoluna tekrar yürüyüşe geçti, çevik kuvvet ve özel timlerle desteklenen polis yine gruba ateş açtı. Burada 15 kişi hayatını kaybederken, aralarında gazetecilerin de bulunduğu birçok kişi yaralandı.

Aynı gün İstanbul valiliği Gazi Mahallesi ile Zübeyde Hanım ve Esentepe mahalleelerinde sokağa çıkma yasağı ilan etti. Gazi mahallesi'ne giriş ve çıkışlar polis kontrolüne alındı. 14 Mart günü, Gazi Mahallesi'nde konan sokağa çıkma yasağına rağmen olayların bir türlü yatıştırılamaması üzerine bölgeye askeri birlikler sevk edildi.

Gazi Mahallesi'nde çıkan olayları protesto için Ankara Kızılay Meydanı'nda düzenlenen eylemlerde 36 kişi yaralandı. 15 Mart'ta ise olaylar Ümraniye'ye sıçradı. Mustafa Kemal Mahallesi'nde çıkan olaylarda beş kişinin ölmesi ve yirmiden fazla kişinin yaralanması üzerine bu bölgede de sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

POLİSLER YARGILANDI

Olaylardan sonra yapılan otopsi sonucu ölen 17 kişiden yedisinin polis mermisiyle hayatını kaybettiği belirlendi. Gaziosmanpaşa Savcılığı'nın olayla ilgili fezlekesiyle Eyüp Cumhuriyet Başsavcılığı, 20 polis hakkında "müdafaa ve zaruret sınırını aşarak faili belli olmayacak şekilde adam öldürmek" iddiasıyla dava açtı.

İstanbul Eyüp Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından Eyüp Ağır Ceza Mahkemesi’ne açılan dava kamu güvenliğinin sağlanamayacağı gerekçesiyle Trabzon’a gönderildi. 11 Eylül 1995'te Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlayan yargılama süreci, beş yıl içinde 31 duruşma yapılarak 3 Mart 2000'de karara bağlandı.

Yargılanan yirmi polis memurundan biri dört kişiyi öldürmekten altı yıl sekiz ay, bir başkası ise iki kişiyi öldürmekten üç yıl dokuz ay hapse mahkûm edilirken, diğer 18 sanık polisin beraatine karar verildi. Ancak Yargıtay, iki polis hakkında verilen kararı “Haklarında adam öldürme ile ilgili net bir açıklığın olmadığı” gerekçesiyle bozdu. Yargıtay, sanıkların Türk Ceza Kanunu 49. maddesine göre yargılanmasını istedi.

Bunun üzerine dava Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi’nde tekrar görülmeye başladı. Ancak aileler ve avukatlar Yargıtay kararı ile devletin bir kere daha kendini aklayacağı gerekçesiyle davadan çekildiklerini bildirdiler. Tekrar görülmeye başlanan dava üçüncü celsede karara bağlandı. Mahkeme heyeti iki polise toplam dört yıl otuz iki ay hapis cezası verdi.

DAVA AİHM'YE GİTTİ

Kararın 11 Temmuz 2002'de Yargıtay tarafından onanması üzerine yakınlarını kaybeden 22 kişi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)'ne başvurdu. Yargılama sonucunda mahkeme 27 Temmuz 2005'te açıklanan kararda Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 2. maddesinde düzenlenen, Yaşama hakkı ve 13. maddesinde düzenlenen, milli makamlara başvuru yollarının kapatılması hükümlerine aykırı davrandığı sonucuna vardı.

Mahkeme Gazi Mahallesi'nde hayatını kaybeden 12 kişi, Ümraniye'de ölen beş kişinin ailelerine 30 biner avro tazminat verilmesine hükmetti.