Sarawak seçimlerinin düşündürdükleri

Mehmet Özay / Malezya

Malezya’nın ana kara parçasının dışındaki en önemli parçası olan Borneo Adası’nın kuzey-batısındaki iki önemli eyaletinden Sarawak’da hafta sonu yapılan seçimler yakın dönemde yapılacağı öngörüler genel seçimler için önemli işaretler taşıyor.

Öncelikle istatistiki verilerle kısaca bir göz atalım. 71 milletvekilinin eyalet parlamentosuna oluşturduğu seçimlerde 55 milletvekili, ülke genelinde Ulusal Cephe (Barisan National) koalisyonunun Saravak ayağını oluşturan partiler adaylarından oluştu. Söz konusu yerli partilerden Birleşik Malay Partisi (PBB) 35, Saravak Birleşik Halk Partisi (SUPP) 6, Saravak Halk Partisi (PRS) 8, Saravak Demokratik Kalkınma Partisi (SPDP) 6 çoğunluğu kazandı. Yani her seçimde Ulusal Cephe’nin önemsediği üçte iki çoğunluk elde edilmiş oldu. Bununla beraber, Malezya muhalefetini oluşturan Halk Cephesine bağlı Çin kökenli partilerinden Demokratik Eylem Partisi (DAP) (12) ve (Halkın Adaleti Partisi) PKR (3) milletvekili sayılarını artırmaları ile -bir milletvekili de bağımsız adaylar arasından çıktı-, gelecek genel seçimler için muhalefetin umudunun artışına neden oldular.

Saravak Eyaleti, Müslüman Malay seçmenlerin azınlıkta olduğu bununla beraber, Çinli ve yerli unsurların hakim nüfusu teşkil ettiği bir bölge olarak biliniyor. 1963 yılında Malay Birliği’ne katılması ile Malezya siyaseti kadar ekonomi ve sosyal yaşamına da önemli katkıları ile dikkat çeken bir bölge. Doğal kaynakların zenginliğine rağmen, kalkınma hamlelerinde “bir adım” geride kalan Saravak seçimleri her dönem halkın giderek artan talepleri çerçevesinde politikacıların çetin seçim mücadelelerine konu oluyor. Geçen Cumartesi günü yapılan 10. Eyalet seçimleri bu bağlamda, bugüne kadar yapılan seçimler arasında başta Başbakan Necib olmak üzere her partinin üst düzey yöneticilerinin akınına uğraması ile ülkede siyasetin Saravak seçimlerine kilitlenmesine yol açtı. Bu seçim, geçen bir yıl içerisinde ülkenin değişik bölgelerinde yapılan ve Ulusal Cephe’nin büyük ölçüde başarısı ile sonuçlanan küçük çaplı seçimlerin ardından, yakın gelecekte yapılacak genel seçimler öncesinde hem iktidar hem de muhalefet için önemli bir sınav özelliği taşıyordu. Özellikle Başbakan’ın bizzat bölgede seçim propagandasına katılması, bu süreçte Saravak’a pek çok alt yapı, eğitim ve ekonomik kalkınma bağlamında yatırım sözünün gündeme gelmesine yol açması ise süpriz olmadı. Seçim sonuçlarına bakıldığında, muhalefet tarafından, Çinli seçmenlerin muhalefeti destekleyeceğinden hareketle bir siyasi tsunami etkisi yapacağı öngörüsü ile gerçekleşmemiş olsa da, muhalefet adına genel seçimler için umutları artırdığına kuşku yok.

Yukarıda istatistiki olarak ortaya konulan sonuçlar, her ne kadar Ulusal Cephe’nin üçte iki çoğunluğu kazandığını ortaya koysa da, kazanılan sandalye sayısının 2006 seçimlerine göre düşüş göstermesi, buna mukabil muhalefetin ise milletvekili sayısını artırması Saravak seçimlerinin önemli sonuçları arasında gösteriliyor. Bir diğer ciddi değişim iktidar için “tehlike çanları”, muhalefet içinse “umutların yeşermesi” anlamına gelecek şekilde Çinli seçmenin yoğunlukta olduğu eyalet başkenti Kuching’de seçimi muhalefet adaylarının kazanması oldu. Kuching sonuçları niçin önemli kısaca değinelim. Orta sınıf ve genç seçmenlerin oluşturduğu Çin toplumunun mevcut iktidar ile ilişkilerini ortaya koyması açısından dikkat çekiciydi. Eyaletin önde gelen partisi Birleşik Malay Partisi (PBB) başkanı ve aynı zamanda, otuz yıldır iktidarda olan Tan Sri Abdul Taib Mahmud, seçim arefesinde Hüsnü Mübarek ile özdeşleştirilerek muhalefetin büyük eleştirilerine maruz kalması üzerine, görevi devredeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Ulusal Cephe’nin bir diğer önemli ortağı Çinli azınlığı temsil eden SUPP başkanı George Chan ise yedi dönem sonunda seçimlerden mağlubiyetle çıkmasında sorumlu olarak merkezi hükümet ile eyalet yönetimini gösterdi. Kuching’de Çin oylarını muhalefete (DAP) kaptıran 52 yıllık geçmişi olan SUPP, iki yönetimi de, halkın sorunlarına kayıtsız kalmakla suçlayan Chan’ın açıklamaları aslında, ülkede yaşanan genel atmosferi göstermesi bağlamında dikkat çekici. Chan, bu gelişmeler ışığında Saravaklıların Ulusal Cephe hükümetine desteklerinin süreklilik arz etmeyeceğini dile getirmesi, aslında eyalet başkenti Kuching’de seçmenlerin muhalefet partisine (DAP) yönelmesi ile örtüşüyor. Gözlemciler, Ulusal Cephe’nin kırsal bölge oylarıyla sınırlı bir sürece girdiği ve şehirlerdeki oy potansiyelini düşürmesinin koalisyon partilerinin acil önlemler almalarını gerektirdiği yorumlarını gündeme getiriyorlar.

Özellikle Malay Yarımadası’ndaki eyaletlerde ciddi bir muhalefet olarak ortaya çıkan PKR, Saravak’da üç milletvekili çıkarması etnik unsurlarla siyasi etkileşiminin bir başarısı olarak değerlendirilebilir. PKR’ın Saravak’daki ikinci seçimi olmasına rağmen, elde ettiği başarı ve 1970’li yıllardan bu yana Saravak’da seçimlerine iştirak eden DAP ile oluşturduğu koalisyon Saravak’da gelen seçimler için umutların yeşermesine neden oldu. Şehirli seçmenlerin, alt yapı, eğitim vb. kırsal kalkınma mentalitesini yansıtan taleplerin ötesinde farklı taleplerle öne çıkmaları ve Cumartesi günkü seçimde muhalefete yönelmeleri, söz konusu bu taleplerin Ulusal Cephe hükümetlerince ne kadar ciddiye alındığını ortaya koyması bakımından dikkat çekiciydi. Siyasi gözlemciler, Federal Hükümetin ve Saravak Eyalet yönetiminin şehirli kesimin taleplerini karşılamada konusunda zamanında gerekli tedbirleri almamaları halinde gelecek seçimlerin bu hükümetleri çok daha olumsuz sonuçlarla karşılaşabilecekleri uyarısında bulunuyorlar. Aslında bu uyarı, Malezya toplumunun şekillenmekte olan yeni yapısının genel eğilimleri göstermesi açısından dikkat çekici. Bu sürecin, ekonomik kalkınma eksenli politikalar yerine, alternatif politika taleplerinde bulunan kesimlerin siyasetin ekseninde önemli kaymalara yol açacağı konusu biraz daha yüksek sesle dillendirilmesine yol açacağına kuşku yok.