Feminizm kapitalizmin odalığı mı oldu?
Amargi dergisinin 32. sayısında Nancy Fraser’in kapitalist sömürünün eleştirisi olarak başlayan feminizmin, son kertede kapitalizmin neoliberal aşamasına kilit fikirlerle katkıda bulunur hale geldiğine işaret eden kısa bir yazısı yer alıyor. Başlığı “Feminizm Nasıl Kapitalizmin Odalığı Oldu ve Nasıl Kurtarılır?” olan yazıdan sonra Emine Ayhan ve Aksu Bora, Fraser’in “evhamları” üzerine görüşlerini açıklamışlar
Ali Koçak/ Dünya Bülteni/Kültür Servisi
Nancy Fraser’in ana tezi kapitalizmin feminizmi "baştan çıkarma" sına odaklanıyor. Hain neoliberal kapitalizm tarafından kötü yola sürüklenen feminizm hikâyesine kısaca değinen bu yazının ana fikri şu satırlarda açıklığa kavuşuyor: “ Kaderin cilvesine bakın ki, kadınların kurtuluş hareketi, bir serbest piyasa toplumu inşa etmeye yönelik neoliberal girişimlerle tehlikeli bir ilişkiye bulaştı.”(Yazının aslına şuradan ulaşılabilir. http://www.theguardian.com/commentisfree/2013/oct/14/feminism-capitalist-handmaiden-neoliberal )
Aslında Fraser bu tezi, altı senedir çeşitli mecralarda dillendiriyor. Fraser'in, daha kapsamlı olan başka bir yazısı daha var aslında. Zira Fraser, aynı tezi makale olarak ilk defa 2009’da New Left Review’in 56. Sayısında “Feminism, Capitalism and the Cunning of History” başlığıyla yayımlamıştı.
Makale Feminist Yaklaşımlar e dergisinin Ekim 2009 tarihli 9. Sayısında da Gizem Kurtsoy tercümesiyle yayımlanmıştı. ( http://newleftreview.org/article/download_pdf?language=tr&id=2772 ) Feminizmin neoliberalizm denen kaotik bir canavar tarafından ele geçirildiği şeklindeki düşünce Feminist Yaklaşımlar dergisinin aynı sayısında eleştirilmişti.
Metnin, Özlem Aslan ve Zeynep Gambetti’nin yazısına cevaben yazdıkları “Fraser ve Feminizm: Söylem Kimin Söylemi, Tarih Kimin Tarihi” başlıklı yazıyla eleştirilmesi Fraser’in tezlerine dair ciddi bir hoşnutsuzluğun olduğunu düşündürmektedir. ( http://www.academia.edu/429891/Fraser_ve_Feminizm_Soylem_Kimin_Soylemi_Tarih_Kimin_Tarihi_co-written_with_Ozlem_Aslan_ )
Yazarın tarihsel durumları anlamlandırma biçiminde temel bir zafiyet olduğuna işaret ederek, yazıyı tartışan Emine Ayhan ve Aksu Bora, “Fraser'ın üslubunu semptomatik, bu üslubun içerimlerini ise sorunlu bul”duklarını söylüyorlar. Şöyle devam ediyor Emine Ayhan: “Feminizm gibi toplumsal bir hareketin politik-ekonomik bir uğrak olarak neoliberalizmin "odalığı" olduğu, ona "hizmet ettiği," "ekmeğine yağ sürdüğü," onunla "tehlikeli ilişkiye girdiği," "endişe verici bir dansa" tutuştuğu onun tarafından "baştan çıkarıldığı," "ağzına bir parmak bal çalındığı," hatta "iğfalcilerin eline düştüğü" gibi son derece dramatize bir dil dünyası bu.”
Emine Ayhan eleştirilerini şöyle sürdürüyor: “Velhasıl feminizmin neoliberalizm tarafından aldatıldığı fikrine katılmıyorum; biyopolitikaya karşı halen etkili olan bir deneyimler, eleştirel perspektifler çokluğu olarak düşünüyorum feminizmi. Ve bu eleştirel perspektifler çokluğu, biyopolitika söz konusu olduğunda "kadın" özneyle sınırlanamayacak denli geniş bir kapsama alanına sahip. Feminizmi cinsiyetli bedenlerin/öznelerin kurulma deneyimlerinden hareketle anlamlandıracaksak, bu durumda söz konusu deneyimlerin biyopolitikayı ve bedeni anlamak açısından güçlü bir bilgi kaynağı olduğunu akılda tutmak gerekiyor. Bana öyle geliyor ki, bugün biyopolitikadan bahsetmeden ne neoliberalizmden ne de güçlü bir feminist perspektiften, perspektiflerden söz edebiliriz.”(Tartışmanın tamamına şuradan ulaşmak mümkün. http://www.amargidergi.com/node/210 )
Hem Fraser’in hem de ona itiraz edenlerin yaklaşımlarını bütünlüklü olarak ele almak günümüzdeki tartışmaları anlamak açısından gerekli.
