Ermenistan'ın kuruluşunda Çarlık Rusya'nın rolü

Günümüzdeki Ermeni devletinin kurulması, 1828 yılında Ruslar ile İran arasında yapılan Türkmençay Antlaşması ile başladı. Bu anlaşmanın ardından Revan Ruslar'ın hâkimiyetine geçti. Rus Çarı’nın ilk icratlarından biri 21 Nahcivan ve Revan hanlıklarını ortadan kaldırmak oldu. Bu iki hanlığın topraklarına Ordubad eklendi ve Ermeni vilâyeti oluşturuldu. 1844 yılında ise Kafkasya Genel Valiliği kuruldu. Bu valiliğe 1850'de Revan da dahil edildi. 1868'de kurulan Revan Vilayeti’nde Erivan, Gence, Gümrü, Nahcivan, Yeni Beyazıt, Derelgez ve Eçmiadzin yer aldı. 

NÜFUSÜ DEĞİŞTİRME ÇABALARI 

Ermeni vilayetinin kurulduğu dönemde bölgede Müslümanlar çoğunluktu. Ruslar kademe kademe bölgedeki Türk nüfusu azalttı ve Ermeni nüfusunu artırdı. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Osmanlı topraklarından ve İran'dan on binlerce Ermenin bölgeye göç ettirildi. Böyle nüfus dengesi değiştirilmeye başlandı. Şehirdeki camiler ya kilise ya da depo oldu.  

Rus Çarlığı, Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında yeniden Ermeniler'i bölgeye göç ettirdi. Bölgedeki Müslümanlar'ı da Türkiye'ye göç etmeye zorladı. Bu hamle Revan ve civarının Ermenistan'a dönüşmesindeki son adımdı. Ermeni vilayeti kurulduğunda bölgedeki Ermeni nüfusu yüzde 21 iken, bu oran 1916'da yüzde 58'e ulaştı.  

ERMENİSTAN’IN KURULUŞU 

1917 yılında Çarlık Rusyası yıkıldı. Bu gelişmenin ardından Ermenistan kuruldu. Söz konusu dönemde Kafkaslar'da ilerleyen Osmanlı ordusu Revan'ı alsa da, dönemin şartları yüzünden şehir Ermenistan'a geri verildi. Daha sonra Gümrü Antlaşması ile Türkiye - Ermenistan sınırları belirlendi.