Rusya, ABD ve Suriye'deki iç savaş: Kanlı satranç

Beşşar Esad ABD'nin askeri saldırı tehdidini bertaraf etti. Suriye Devlet Başkanı tarafından oluşturulan "Direniş ekseni" güçleri emperyalizme karşı zafer kazandı! Suriye'nin kimyasal silah cephaneliğinin imhası konusundaki anlaşmaya dair onların yorumu her halükarda budur. Onlar bunun sadece İsrail'in nükleer gücüne karşı stratejik denge unsuru olarak hizmet etmek üzere bu silahların var olduğunu iddia ettiler.

Bu, günü kurtaran bir "direniş" fikriydi. Aynen Haziran 1967'de Suriye'nin Altı Gün Savaşı'ndaki ağır mağlubiyetinin akabinde Baas Partisi'nin baş ideologlarının, Arap rejimi içinde ilerici kampı defedecek pozisyonda olmayarak baş düşmanları İsrail'in başarılı olamadığını duyurdukları zaman olduğu gibi! Arapların o zaman İsrail'in Sina yarımadası, Golan Tepeleri, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni işgali sonrasında napalm bombaları ve yalın ayak dolaşan yeni mülteciler ve askerler akını senaryoları arasında bu hayali zaferin coşkusunun keyfini çıkarmalarına müsaade edilmişti.

Suriye'de tüm yolları kullanarak askeri bir darbenin gerekli olduğu mesajını yayan muhalefet kampı, yalan uydurmada sözde "direniş kampının" "antiemperyalistleri" kadar profesyonel değillerdi. İşte bu yüzden muhalefet şimdi küserek köşeye çekildi ve her ne kadar ittifakları kurgudan ibaret olsa da müttefiki ABD tarafından uğradığı ihanete küfrediyor.

Siyaset kahve falına bakmak gibidir

Bu kadar gerçek dışılık sebebiyle şu söylenip vazgeçilebilir: Orada yeni hiçbir şey yok. Her zamanki boş ifadeler dışında hiçbir şey.

Bu ifadeler, suçlunun sorumluluğu hakkında soru sormak yerine suçla ilgili meseleyi suçta kullanılan silah meselesine çevirerek sadece Şam'daki katil, Suriye diktatörünün katliamlarını örtmeye ve suçlarını temizlemeye hizmet eder.

Bu arada tüm tartışmalar tamamen bayağı ve can sıkıcı oldu. ABD-Rus kanlı satranç oyunundan ders almak yerine biz zamanımızı boş lakırdılar ve analizlerle zayi ettik. Siyaset her geçen gün daha da fazla kahve falına bakmak gibi görünmeye başlıyor.

Biz bu uçsuz bucaksız tünelden bir çıkış yolu bulmak için niçin sonunda güçlerimizi birleştirmiyoruz?! Bu, olayları Suriye'nin kimyasal silah stoklarının imhası için ABD'nin yaptığı teklifle sürpriz bir şekilde doruğa ulaşan satranç oyunu üzerinden görme meselesidir. Bu, Ruslar tarafından hemen kendi teklifleri olduğu iddia edilen bir teklif oldu. Esad rejimi de hemen bunu şaşırtıcı bir "alicenaplıkla" ve hiçbir şart öne sürmeden kabul etti.

Suriye ya da Arap kahramanları nerede?

Biz şüphe yok ki burada zayıflıklarını güce nasıl çevirebileceklerini çok iyi bilen iki tecrübeli oyuncuyla iş yapıyoruz. Bu kabiliyet, zaten başarılı diplomasinin karakteristiklerinden biridir. Ama hiçbir şekilde gözden kaçırılmaması gereken hakikat, masada hiçbir Suriyeli ya da Arap oyuncunun oturmuyor olmasıdır. Evet gerçekten o, satranç tahtasında bir piyon görevinde bile değildir. Ondan sadece olacakların bedelini ödemesi bekleniyor. Suriye Dışişleri Bakanı Velid El Muallim ve Suriye'nin BM Büyükelçisi Beşşar El Caferi tarafından, patronlarının statüsünün piyon seviyesinden yükseltilmesi için kimyasal silah cephaneliklerine göndermelerle yapılan tüm teşebbüsler, başarısızlıkla neticelendi.

ABD, kendi koyduğu kırmızı çizgisi El Guta'da acımasız zehirli gaz katliamıyla ihlal edildiği zaman kendisini gerçek bir ikilemle karşı karşıya buldu. Barack Obama gönülsüz bir şekilde, Irak felaketinin bir sonucu olarak (ABD'de ve bir bütün olarak Batı'da) askeri macera fikrine düşman olan kamuoyuna karşı kendisini küçük çaplı, sembolik bir askeri darbe emri vermeye mecbur hissetti.

Bu yüzden biz bir yanda Esad'ı devirmek istemeyen (tüm meselenin özü de budur), ağır aksak ilerleyen barış güvercini Obama'ya, diğer yandan da "himayesi altındaki Suriye'yi" kurtarmak için savaşa girecek pozisyonda olmayan, şahin Putin'e sahibiz.

Komedi ve siyasi iktidarsızlık

Kararsızlık ve güçsüzlük, zamanımızın en büyük diplomatik sahtekarlıklarından birine yol açtı. ABD Dışişleri Bakanı Kerry, dil sürçmesi sonucu kimyasal silahların imha edilmesi projesini şapkadan çıkardı. Rus mevkidaşı Lavrov da minnetle bunu aldı ve taslak kararı formüle etti. Velid El Muallim'e de sadece metni ilk kez görüyormuşçasına, titrek bir sesle Suriye'nin anlaşmasını okumak kaldı.

Soğuk hava, anlaşmanın şekillendirildiği St. Petersburg zirvesine de hakimdi. Bu, zirveye katılan iki devlet adamının karşı görüşlerde olmasından dolayı değil, daha ziyade, her iki tarafın kendisini kapana kısılmış addettiği Suriye ikileminin karmaşıklığından dolayıydı.

Ama anlaşma henüz meseleyi halletmiş değil. Kimyasal silah anlaşmasının, iki süper güç tarafından Suriye'deki durumun sıkı bir disiplin altına alınması ve ülkenin cinayet ve terör olaylarının kapalı kapılar ardında yapıldığı ama bunun sonuçlarının kontrol altında tutulduğu ve yayılmasının önlendiği muazzam bir tecrit bölgesine dönüştürülmesine yönelik ilk adım olması daha muhtemeldir.

Kontrollü savaş

Benim görüşüme göre bu anlaşma Suriye'deki savaşı sona erdirmeye değil, savaşı düzenlemeye ve bunun olumsuz sonuçlarını kontrol altına almaya yöneliktir. Zehirli gaz stoklarının imhası İsrail'e güven verir ki bu da Amerikalıların ana endişe konusudur. Bu Esad rejimi için de geçici bir cankurtaran sandalı olarak hizmet eder, kuşkusuz bu da Rusları memnun eder. Bu aynı zamanda Suriye halkının, infazcılarına karşı zafer kazanmalarını da engeller. Bu da görünürde hem ABD hem de Rusya tarafından hoş görülecek bir şeydir.

Biz gerçekten hem güçsüzlüğü hem de kararsızlığı setreden ve zamanın en girift uluslararası krizlerinden birini halletme çabalarının bir parçası olarak gayesi, oluşmaya başlayan yeni dünya düzeninin savaş sigortasını söndürebileceği izlenimi vermek olan tuhaf bir diplomasiye şahitlik ediyoruz.

İçindeki tüm antiemperyalistlerle Suriye rejimi, Amerikalıların tereddüdünün kendisine yönelik korkularından değil, daha çok rejimin düşüşünden sonra gelebilecekler hakkındaki korkularından olduğunu bilmenin getirdiği zaferle neşe içinde havalara sıçrıyor. ABD emperyalizmi, Esad rejiminin 40 yıl boyunca yaptığı gibi İsrail'in güvenliğini garanti edecek bir devlet düzeni tesis etmeleri için dost ve ittifak ortaklarına güvenmez.

ABD, Suriye muhalefeti içinde radikal İslami hareketlerin etkilerinden de  korkuyor. Bu etkiler, başta bunların devrimin demokratik ruhunu kırmak üzere test edildi, onaylandı şeklinde formül bulan ve bunu yıkıcı Sünni-Şii ihtilafına çeviren Arap müttefiklerine atfedilebilir.

Kanlı beraberlik

Bu, Suriye'deki satranç oyununun iki muhalifi ABD ve Rusya arasında ilk ikilem değil. Putin, bu oyunun uluslararası siyaset sahnesinde kendisini yeniden eşit ortak haline getirmesini ümit ediyor.

Bu, totaliter bir rejime karşı verdikleri mücadelede daha çok Suriye halkı için bir ikilemdir. Onun kitle imha silahları, -ortaya çıktığı üzere- İsrail'e karşı kullanma niyetiyle değil kendi halkını katletme, tüm değişim ümitlerinin filizlenmesini önleme niyetiyleydi.

Diktatörlük, kan ve göz yaşları akmaya devam ederken Suriye'yi her iki küresel oyuncunun düelloya girdiği bir satranç tahtasına çevirmeyi başardı. Bu satranç tahtası, bu suç enerjisinde hiçbir sınır konulmadığını dünyaya gösterdi.

Ama diktatörlük, yeniden güç elde etmeyi başaramayacak ve sarsılmaz bir direniş ortaya koymaya devam eden ve kendilerini davalarına feda eden Suriye halkının iradesini kıramayacak. Bahisler devam ediyor.

Kaynak: Qantara
Dünya Bülteni için çeviren: Arif Kaya