Tarihte Bugün (01 Ekim): 400 yıllık Osmanlı şehri Şam kaybedildi

Dünya Bülteni / Tarih Servisi

GÜNÜN OLAYI

İkinci Büyük Komünist Devlet Çin Halk Cumhuriyeti Kuruldu (1949)

Çin 1912 yılından beri yani Mançu sülalesinin iktidardan düşürülmesinden yana karışıkların sona ermediği bir ülke konumundaydı. Mao Tse-tung öncülüğündeki komünistler Formoza adaları hariç bütün Çin’i ele geçirdiler. Mao Tse-tung 1 Ekim 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu resmen ilan etti. Çin’i ilk tanıyan SSCB oldu. Batı dünyasında ise ilk tanıyan İngiltere’dir.

GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI

Sağcılık ve Solculuk  Deyimleri Nasıl Ortaya Çıktı?(1791)

Fransız İhtilali ile başa gelen Kurucu Meclis anayasayı hazırladı ve seçimlere gitme kararı alarak kendisini fesh etti. 745 Üyeden oluşan Yasama Meclisi ilk toplantısını 1 Ekim 1791’de yaptı. Meclis tutucular(sağcılar) ve ilericiler (solcular) olmak üzere iki gruba ayrılmıştı. Böylece Meclisteki milletvekillerinin oturma durumuna göre ortaya çıkan sağcılık ve solculuk deyimleri siyaset terminolojisindeki yerini almış oldu.

Osmanlı Devletinde Seferberlik Kararı (1912)

Osmanlı İktidarındaki İttihat Ve Terakkili yöneticiler gözlerinin önünde balkan devletlerinin savaşa hazırlandıklarını fark etmemişlerdi. Hatta Balkan Devletleri Osmanlı Devletine karşı seferberlik ilan edinceye kadar Sırbistan’ın Osmanlı toprakları üzerinden Avrupa’dan aldığı silahları taşımasına bile izin vermişlerdi. Balkan devletleri seferberlik ilan edince Osmanlı hükümeti de durumu anladı ve 1 Ekim 1912’de seferberlik ilan etti.

400 Yıllık Osmanlı Şehri Şam Kaybedildi (1918)

Suriye-Filistin cephesinde İngilizlerin tam donanımlı iki yüz bin kişilik ordusu karşısında geri çekilen kırk bin kişilik Osmanlı Ordusu son olarak 1 Ekim 1918’de Şam’dan çekildi.

İran’ın İngiliz Sömürgesi Olmaktan Kurtulma Çabaları (1927)

SSCB kuruluşunun ilk yıllarından itibaren kendi sınırları çevresindeki devletler ile saldırmazlık ve tarafsızlık antlaşmaları imzalıyordu. İran’da İngilizlerin sömürgeci yaklaşımı karşısında SSCB’ye yanaşmayı uygun buldu. İki devlet arasında 1 Ekim 1927’de bir tarafsızlık ve saldırmazlık antlaşması imzalandı.

Türkiye-ABD Arasında İlk Ticaret Antlaşması (1929)

Türkiye-ABD arasında resmi olarak siyasi ilişkiler 1927 yılında başladı. İki devlet arasında ilk ticaret antlaşması 1 Ekim 1929’da imzalandı.

Hitler’in Versay Antlaşmasının Hükümlerini Çiğnemesi (1934)

Hitleriktidara geldiği ilk andan itibaren Versay antlaşması hükümlerine aykırı olarak silahlanmaya ağırlık verdi. Mesela sivil havacılığı geliştirme ve spor adı altında pilot yetiştiriliyor ve uçak imal ediliyordu. 1933’te alınan bir kararla 1 Ekim 1934’e kadar Alman ordusunun miktarının 100000’de 300000’e çıkarılması kararı alındı. 

Yahudi Terör Örgütlerinin Filistin Bölgesindeki İngiliz Askerlerini Hedef Alması (1945)

1939 Yılında İngilizler Filistin’de ki durumun daha kötüye gitmesi üzerine Yahudi göçlerine sınırlama getirmişti. Bu kararla birlikte Filistin’deki İngiliz kuvvetleri kaçak girişleri önlemeye çalıştı. 1 Ekim 1945’te Yahudi Terör Örgütleri Ben Gurion liderliğinde İngiliz kuvvetlerine karşı terör hareketlerine girişilmesi kararı alındı.

Cemal Kamacı Avrupa Profesyonel Boks Şampiyonu Oldu (1972)

Cemal Kamacı 1967 yılında 1 Ekim 1972'de, Ali Sami Yen Stadı'nda düzenlenen unvan maçında Avrupa şampiyonu Roger Zami'yi yenerek 63,5 kg'da bu unvanı ele geçirdi.

GÜNÜN DİĞER ÖNEMLİ OLAYLARI

331    Makedonya kralı Büyük İskender, Pers İmparatoru III. Darius’u Gaugamela Savaşı’nda yenilgiye uğrattı.

1730    Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Patrona Halil'in isteği ile Padişah III. Ahmet tarafından boğduruldu.

1880    İlk elektrikli ampul fabrikası, Edison tarafından açıldı.

1898    Rus Çarı, yahudilerin şehirlerden kovulmasını emretti.

1931- Ressam Ruhi Arel 51 yaşında vefat etti.

1942    Eğlence yerlerinin 22.00'de kapatılması kararı alındı.

1942- Bakanlar Kurulu, eğlence yerlerinin saat 22.00'de kapatılması kararı aldı.

1949    Ankara Devlet Tiyatrosu kuruldu.

1949- Mao Zedong önderliğinde Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu, Mao, Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi.

1951    Hava Harp Okulu açıldı.

1956- Yazar Eflatun Cem Güney, Andersen Masal Ödülü'nü kazandı.

1960    Kıbrıs, İngiltere'den bağımsızlığını kazandı.

1963- Cezayir Devlet Başkanı Ahmet Bin Bella, ülkede Fransızlara ait tüm toprakların kamulaştırılması emrini verdi.

1972    Boksör Cemal Kamacı, 63,5 kg Avrupa Şampiyonu oldu.

1977    Brezilya'lı futbol yıldızı Pelé futbolu bıraktı.

1985    İsrail'in Tunus'taki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) bürolarına düzenlediği hava saldırısında 68 kişi öldü.

1987- Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanlığı görevini üstlendi.

1992    Kadınların da harp okullarına alınmasına ilişkin yasa tasarısı TBMM'de kabul edildi.

1992    Bitlis'in Cevizdalı Köyü'ne saldıran teröristler, aralarında çocuk ve kadınların da bulunduğu 37 kişiyi öldürdü.

1995- Afyonkarahisar Dinar'da 6,1 büyüklüğündeki depremde 90 kişi öldü, 250 kişi yaralandı.

1998- Terör örgütüne destek veren, elebaşını barındıran Suriye'ye karşı, önce Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Atilla Ateş, ardından Başbakan Mesut Yılmaz uyarılarda bulundu. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, TBMM'nin yeni yasama yılı açılışındaki konuşmasında ''Sabrımız taşmak üzeredir.'' dedi.

1998    Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği devlet başkanı oldu.

2004    İspanya'da eşcinsel evlilik kabul edildi.

2005- Kocaeli Ford Otosan Rallisi'nde yarış araçlarından birinin çarpması sonucu ağır yaralanan Kanal D kameramanı Besim Kemal Dede hayatını kaybetti.

2011- İspanya'nın kuzeydoğusundaki Bask bölgesinin bağımsızlığı için mücadele eden ve AB terör örgütleri listesinde bulunan ETA'ya bağlı Ekin adlı örgüt kendini feshettiğini açıkladı.

2012    Samanyolu şarkısının yorumcusu Berkant, öldü.

2012    Fenerbahçe efsanesi Alex de Souza Fenerbahçe’den ayrıldı.

2013- ABD hükümeti, iktidar ile muhalefetin 6 haftalık bütçe çıkarma konusunda uzlaşmaya varamaması üzerine 17 yıl aradan sonra resmi olarak kapandı.

2013- Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, 14 yaşına gelmeden ve kendi rızası olmadan erkek çocuklarının sünnet edilmemesini öngören raporu, 19'a karşı 77 oyla kabul eti. Rapor Türkiye'de tepkiyle karşılandı.

2016- Irak ve Suriye'ye sınır ötesi operasyon konusunda hükümete verilen yetkinin süresinin 30 Ekim 2017'ye kadar uzatılmasına ilişkin Başbakanlık Tezkeresi, TBMM Genel Kurulunda görüşüldü. Tezkere, AK Parti, CHP ve MHP'li milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi.

2016- Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanlığına Funda Makbule Ocak atandı. Ocak, kurumun ilk kadın genel müdürü oldu.

2018- Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Beştepe'de kabul ettiği tarihçi akademisyen Prof. Dr. İlber Ortaylı, kişisel kütüphanesini Cumhurbaşkanlığı Külliyesi Kütüphanesi'ne bağışladı.

2019 - "Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz" dizisinde "Ünal Bey", "Kurtlar Vadisi"nde "Testere Necmi" karakteri ile hafızalara kazınan, 62 yaşındaki usta oyuncu Tarık Ünlüoğlu, İstanbul'da tedavi gördüğü hastanede hayata veda etti.