Abdullah Cevdet Mustafa Kemal'i peygamber ilan etmişti

 Dünya Bülteni/Tarih Dosyası

Son dönem Osmanlı aydınlarından olan Dr.Abdullah Cevdet Osmanlı devletinin yıkılmaktan kurtulması için gerekli olan yolun topyekün Batılılaşmaktan geçtiğini savunmaktaydı. Bu yöndeki fikirlerini savunmak ve yaymak için İstanbul’da İçtihad adında bir matbaa kurdu. Yine aynı isimle çıkardığı dergi Batılılaşma fikrini savunan aydınların katılımıyla Garplılaşmanın (Batılılaşma) ideolojisinin merkezi haline geldi. Bu dergide, Osmanlı devletinin siyasal ve toplumsal problemlerinin çözümünün “Asyai kafaların Garplılaştırılması”  ile olabileceğini, böyle esaslı bir değişim dışında gerçekleştirilecek olan ıslahatların herhangi bir sonuç getirmeyeceğini savundu. Abdullah Cevdet İçtihad dergisindeki bir yazısında: Bir ikinci medeniyet yoktur; medeniyet Avrupa Medeniyetidir. Bunu gülüyle dikeniyle isticnâs (taklit) etmeye mecburuz"  diyecekti. 

Avrupa medeniyetine dahil olmak için yapılması gerekenler, yani Batılılaşma programı ise İçtihad dergisinin 1913 yılı mart sayısında bir makale şeklinde yayınlandı. ‘Pek Uyanık Bir Uyku’ adında yayınlanan makalede yapılması gerekenler şöyle sıralanıyordu: 

*Padişahın bir tek zevcesi olacak, cariye istifrâş etmeye hakkı olmayacak,

*Yunanlıların millî serpuşu olan fes kâmilen defedilip, yeni bir serpuş-ı millî kabul olunacak, *Kadınlar diledikleri tarzda giyinecekler, vatanın en büyük velinimeti sayılarak kendilerine hürmet gösterilecek, kadınlar ve genç kızlar erkekten kaçmayacaklar ve görücülük âdetine nihayet verilecek,

*Birer tembellik yuvası olan bütün tekkeler ve zaviyeler ilga olunarak varidât ve tahsisâtları kesilip, maârif bütçesine ilga edilecek,  

*Bütün medreseler ilga edilecek yerlerine Batı tarzında mektepler açılacak,

*Sarık sarmak ve cübbe giymek yalnız ulemâ-yı kirama tahsis edilecek, dini bilgilerden haberi olmayanlar bu kisvelere bürünemeyecekler, 

İçtihad dergisinde yayınlanan bu Batılılaşma programı Osmanlı döneminde uygulanamasa da yaklaşık 10 yıl sonra Cumhuriyet döneminde yapılacak olan inkılapların bir taslağı oldu. Gerçekten de Abdullah Cevdet ve arkadaşlarının fikirleri daha radikal eklemelerle cumhuriyetin kurucuları tarafından bir yol haritası olarak kabul edildi. Ve cumhuriyetin ilk yıllarında, Hilafetin kaldırılması, Tekke, Zaviye ve Türbelerin kapatılması,İsviçre Medeni kanunu örnek alınarak Türk Medeni Kanununun kabul edilmesi, Arap harflerinin yerine Latin harflerinin kabulü, Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi,Saat ve takvim ve ölçülerde Batı ülkelerinin standartlarının kabul edilmesi gibi inkılaplar gerçekleşti. 

Türkiye’nin yaşadığı bu inkılap sürecine tanıklık eden Abdullah Cevdet 1925 yılında yazdığı bir yazısında ise daha önce ortaya koyduğu Batılılaşma programının uygulanmasından duyduğu memnuniyeti ifade edecek ve Mustafa Kemali şu ifadelerle peygamber ilan edecekti:  “Bu günün peygamberi Mustafa Kemal’dir. Millete zincirler imal, cehennemler inşa, zebaniler tasavvur edenlerden değildir. Onda bir nefes vardır ki, hem uzaklara gidiyor, hem de uzakları gösteriyor. Mustafa Kemal’siz biz, Semerkant, Taşkent hanlığı derekesine düşecektik. Hükümet-i diniyenin bize gösterebileceği yolun sonu bu idi. Bu medenî ve asrî peygamber, peygamberi bir akılla geliyor. Onu gönderen sema değildir…” 

Kaynak: 

 Şükrü Hanioğlu; Doktor Abdullah Cevdet ve dönemi