Sultan II.Mahmud Türbesi

Tarih Dosyası / Dünya Bülteni

Çemberlitaş Divanyolu Caddesi üzerinde yer alan Sultan II.Mahmut Türbesi 1839’da Sultan Abdülmecid tarafından babası II.Mahmut için  Ebniye-i Hümayun kalfalarından mimar Ohannes ve Bogos Dadyan kardeşlere yaptırıldı. İnşaa için kullanılan arazi  II. Mahmut’un  kız kardeşi Esma Sultan tarafından tahsis edildi.

1840 ‘ta tamamlanan Sultan II. Mahmut Türbesi, çevresinde büyük bir alanı kaplayan bir Osmanlı anıtsal mezarlığı görünümündedir. Sebil, muvakkithane ve hazireden oluşan türbe Divanyolu Caddesine bakan cephededir ve  sekizgen planlıdır. Türbenin ön bölümü cadde üzerine taşmış ve buraya birkaç basamak merdiven yerleştirilmiştir. Yapının Sultanahmet yönündeki köşesine de, bir çeşme yerleştirilmiştir.

Beyaz mermer kaplı sebil, dört sütun üzerine oturan kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin içerisi dilimlere bölünmüş ve her bir dilimin içerisine çiçek demetlerinden oluşan alçı kompozisyonlar işlenmiştir. Sebilin iki yanındaki odalara avludan girilmektedir. Türbedeki kitabeleri Hattat Mehmet Haşim Efendi yazmıştır. Yapının dış avlu kapısı üzerindeki kitabe de Yesarizade Mustafa İzzet Efendi’ye aittir.

Ampir üslupta inşaa edilen türbenin, yan yüzeyleri kenarlarından biraz içeriye çekilmiş ve saçak altına kadar uzanan plasterlerle hareketlendirilmiştir. Pencere kemerlerinin hizasında silme, türbeyi çepeçevre kuşatarak  uzun cephenin pencereli duvarlarının üst bitimine bağlanmaktadır. Ayrıca saçak altındaki yüzeylere, çifter kılıçlı birer kalkan kabartmasına da yer verilmiştir. Bu kalkanların bitiminde meşale şekilleri görülmektedir. Bütünüyle mermer kaplı olan cephenin tasarım ve uygulama düzeni, madeni parmaklıklarda ve sebilim alemlerinde de görülmektedir.

17 metre çapında bir kubbe ile örtülü olan türbenin içerisinde 18 sanduka vardır.Sultan II.Mahmut,Sultan Abdülaziz ve Sultan II.Abdülhamit’e ait olan sandukalar,madeni ve sedef şebekeler içerisine alınmıştır. Asıl türbe içerisinde gömülü olan  üç Osmanlı padişahının eşlerine ve çocuklarına ait sandukalar burada bulunmaktadır. Kendi içinde ikiye bölünmüş olan girişin sağındaki odanın, türbe ziyaretine gelen sultanların dinlenme yeridir. Türbenin içerisinde beyaz renk hakimdir.

Ayrıca kapı üzerindeki kitabede, Rahman Suresi’nden ayetler, kubbe kasnağı çevresinde Lafz-ı Celâl, İsm-i Nebi, Cihar-ı Yar-ı Güzin, Hasan ve Hüseyin isimleri madalyonlar içinde yazılıdır. Türbenin içerisi rahleler, Kuran-ı Kerim, Şifa-i Şerifler, Ecza-i Şerifler, çeşitli levhalar, beratlar, Sultan II. Mahmud’un tuğralı Kâbe örtüsü, ipek seccadeler, halılar, İran şalları, şamdanlar, avizeler ile bezenmiştir. Bunlardan kubbeye asılı kristal avize İngiltere Kraliçesi Viktorya tarafından gönderilmiştir. Kapının iki yanındaki altın yaldızlı duvar saatleri de, Fransa İmparatoru III. Napolyon’un hediyesidir.

Sultan II. Mahmut Türbesi’nin yanında bulunan avlu 1861 yılından sonra hazireye dönüştürülmüştür. 1840–1920 tarihleri arasında görev yapmış olan birçok önemli devlet adamı, yazar ve şairin  mezarı buradadır. Hazirede son dönem Osmanlı taş işçiliğini yansıtan, hat ve tarih yönünden önemli, 150’ye yakın  mermer lahit ve mezar taşı bulunmaktadır. Ahmet Fethi Paşa, Süreyya Paşa, Damat Hasan Hüsnü Paşa, Sadullah Paşa, Sait Halim Paşa, Şevknihal Kadın, Revnak Kadın, Ferahnuma Kadın, Talha Ağa, Hasan Fehmi Bey, Ahmet Samim, Muallim Naci ve Ziya Gökalp, burada gömülü olan isimlerden bazılarıdır.